Probiotica: wat is de beste keuze?

Bacteriën: vriend of vijand?

Tot voor kort werden bacteriën meer geassocieerd met ziektes dan met een goede gezondheid. Hoewel veel bacteriesoorten inderdaad schadelijk zijn en ziektes veroorzaken, en sommige zelfs dodelijk (bijvoorbeeld stafylokokken, de belangrijkste verwekkers van nosocomiale infecties), zijn andere essentieel voor een goede gezondheid.

Dankzij de vooruitgang van het onderzoek en de techniek is het beeld van bacteriën bijgesteld: na twee decennia research zijn er tegenwoordig honderden wetenschappelijke publicaties die spreken van de weldaad van bepaalde bacteriën voor de gezondheid.

Alle bacteriën hebben dus niet dezelfde functie. De toenemende kennis heeft classificaties mogelijk gemaakt die hebben geleid tot de ontwikkeling van ‘cocktails’ van nuttige bacteriën, de zogenaamde probiotica.

Hoe groter het aantal goede bacteriën, des te gunstiger het effect op de gezondheid.

De aanwezigheid van bacteriën is dus niet onbelangrijk, want ze zijn betrokken bij talloze functies, met name:

• De spijsverterin
• De synthese van vitamine B en K
• De productie van moleculen noodzakelijk voor het organisme (waaronder de korte-keten vetzuren)
• De ontwikkeling van het immuunsysteem.
• De creatie van een ‘barrièrewerking’ door kolonisering van de darmen door slechte bacteriën tegen te gaan

Het verband tussen microbiota en gezondheid

Talloze onderzoeken hebben aangetoond dat de kwaliteit van de darmmicrobiota nauw is verbonden met de verschillende parameters van de gezondheid en ziektes²:

• De spijsvertering (opgeblazen gevoel, constipatie, diarree)
• Infectueuze darmaandoeningen (colitis ulcerosa, ziekte van Crohn)
• Diabetes
• Obesitas
• Sommige kankers
• Sommige neuropsychiatrische stoornissen (autisme, schizofrenie, angsten, depressie, bipolaire stoornissen)

Wetenschappelijk bewijs

Het belang van probiotica wordt tegenwoordig in wetenschappelijke en medische kringen algemeen aanvaard³. Ze zijn in diverse situaties bestudeerd voor een brede kijk op het effect op de gezondheid.

Het nuttig effect is met name bewezen voor:

• Preventie van diarree door antibiotica (zie onderzoek)
• Verbetering van het prikkelbare darmsyndroom (zie onderzoek)
• Behandeling van constipatie (zie onderzoek) en de verbetering van de darmtransit (zie onderzoek)
• Verlichting bij lactose-intolerantie (zie onderzoek)
• Behandeling van allergieën (zie onderzoek)
• Bestrijding van de Helicobacter pylori bacterie, die maagontsteking (chronische gastritis) veroorzaakt wat kan leiden tot maagzweren en zelfs kanker (zie onderzoek)

Probioticastammen voor een specifieke werking

Er bestaat talloze verschillende bacteriën, maar er zijn er maar weinig geschikt als probiotica. Degene die dat wel zijn, zijn vooral melkzuurbacteriën, dat willen zeggen bacteriën die suikers omzetten in melkzuur, en tot 4 verschillende soorten behoren (Lactobacillen, Bifidobacteriën, Streptokokken, Lactokokken) die duizenden verschillende soorten en honderdduizenden of meer verschillende stammen omvatten.

Elke stam heeft specifieke eigenschappen. Er bestaat dus geen universeel probioticum. Bij elk gezondheidsprobleem past een stam die getest is en waarvan de werkzaamheid is bewezen.

Met de momenteel beschikbare gegevens kunnen bepaalde stammen worden gekoppeld aan een bepaald effect (tabel niet exhaustief):

Elke probioticumstam is daarom uniek en onvervangbaar. De eigenschappen van een bepaalde stam zijn eigen en niet extrapoleerbaar naar andere stammen van dezelfde soort.

De selectiecriteria voor probiotica

Opdat probiotica van goede kwaliteit zijn en een gunstig effect hebben, moeten ze voldoen aan bepaalde criteria waarmee rekening moet worden gehouden bij de keuze van een probioticum.

1. Geïdentificeerde stam(men) 
   Het is het grootste belang een probioticum te kiezen waarvan de stammen zijn bestudeerd en het effect is aangetoond.

2. Bestand tegen maagzuur 
   Als een probioticum wordt ingeslikt, moet het zeer extreme milieus passeren en bestand zijn tegen maagzuur, spijsverteringsenzymen, galzouten enz. Als de bacteriën niet tegen deze omstandigheden bestand zijn, bereiken ze de dunne en de dikke darm niet levend en hebben dan geen nuttige werking.

3. Traceerbaarheid 
   De traceerbaarheid wordt vastgesteld volgens gestandaardiseerde procedures voor de veiligheid voor de consument, als waarborg voor de registratie van het product of voor de reactiviteit van de fabrikant bij een voorval.
   Geef de voorkeur aan probiotica vervaardigd in bedrijven die zich houden aan de goede manier van produceren (GMP) voor de farmaceutische industrie, met veel ervaring in het werken met deze levende materie en die regelmatig worden gecontroleerd door de bevoegde instanties.

4. Stabiliteit van de stammen 
   Deze parameter garandeert de levensvatbaarheid van het probioticum bij omgevingstemperatuur (temperatuur/vochtigheid), in de tijd en onder normale bewaringsomstandigheden.
   Deze stabiliteit berust op de kenmerken van de stam, de keuze van de bestanddelen van de samenstelling van het probioticum, en een verpakking die beschermt tegen lucht en vocht, bij voorkeur zakjes of capsules in blisterverpakking.

5. Hechting aan het darmslijmvlies 
   Een goede hechting van het probioticum is de capaciteit om zich aan de darmcellen vast te hechten. Als de hechting voldoende is, neemt de aanwezigheidsduur van de probioticumstammen in de darmen toe. Een probioticum is slechts op doorreis door het lichaam (behalve bij zeer hoge dosering). Een goede hechting geeft een optimale interactie tussen de bacteriën van de microbiota en de verbonden systemen (met name het immuunsysteem).

Hoe kiest u een probioticum dat aan deze criteria voldoet? De juiste reflex

Gezondheidszorgers (artsen, apothekers) zijn steeds beter geschoold in het geven van advies over probiotica en updaten hun kennis regelmatig.

De keuze van het juiste probioticum is gemakkelijker met de hulp van uw arts of apotheker. Zij zullen u goede adviezen geven.