Wat is darmmicrobiota?
De menselijke darmmicrobiota is het geheel van micro-organismen dat zich ontwikkelt in ons spijsverteringskanaal.
De darmmicrobiota, een orgaan op zich, bestaat uit zo’n 100.000 miljard bacteriën, 10 keer meer dan het aantal cellen in het organisme 1. Elke volwassene heeft 800 à 1000 verschillende soorten bacteriën, en de meerderheid daarvan is goed voor de gezondheid.
Hoe werkt de microbiota?
In het spijsverteringskanaal leven de bacteriën in gemeenschappen. Ze zitten vastgehecht aan de wanden van het spijsverteringskanaal dankzij een biofilm, een beschermende laag waardoor ze niet worden meegesleept door de spijsvertering.
De microbiota, die uniek is voor elk individu, is niet gelijkmatig verspreid in het darm-ecosysteem. De dichtheid is minimaal in de maag en maximaal in de dikke darm.
De darmmicrobiota is een stabiel orgaan: eenmaal volwassen verandert de samenstelling weinig2. Vanaf de geboorte en vervolgens vanaf 65-70 jaar varieert de diversiteit van de soorten die het omvat het meest3.
Bij de geboorte
De darmmicrobiota van de pasgeborene is gekoloniseerd door een eerste groep bacteriën, in contact met de moeder, de omgeving of het milieu. De darmmicrobiota wordt langzaamaan complexer tot het, tussen 2 en 3 jaar, een fase van ‘maturiteit’ bereikt. De diversiteit benadert dan de microbiota van een volwassene.
Vanaf 65 - 70 jaar
De microbiota begint aan een nieuwe rijping. Hij ontwikkelt zich bij ouderen om nieuwe soorten bacteriën te ontvangen.
Belangrijke cijfers
1 à 2 kg
gemiddeld gewicht van de menselijke microbiota van een volwassene
100.000 miljard
bacteriën bevolken onze darmmicrobiota.
800 à 1000
soorten bacteriën vormen de menselijke darmmicrobiota.
Welke rol speelt de darmmicrobiota bij de gezondheid?
De darmmicrobiota heeft drie belangrijke functies 4 voor de gezondheid:
- De vertering van voedsel. Voedsel dat niet verteerd is in de dunne darm wordt door de darmmicrobiota gefermenteerd in de dikke darm. Een zeer belangrijke functie voor onze dagelijkse spijsvertering en gunstig voor het lichaam daar het het lichaam ontdoet van korte-keten vetzuren, moleculen die betrokken zijn bij veel reacties van het organisme.
- Barrièrewerking. Het organisme wordt beschermd tegen ongewenste bacteriën door de barrièrewerking van de darmmicrobiota, vooral bacteriën die mogelijk gevaarlijk zijn voor de gezondheid van de mens.
- Ontwikkeling van het immuunsysteem. De darmmicrobiota stimuleert het immuunsysteem voortdurend; bijna 60% van onze immuuncellen zitten in de darmen.
Welke stoornissen houden verband met een onevenwichtige microbiota?
Als het evenwicht van de darmmicrobiota verstoord is, spreken we van dysbiose. Het effect op de gezondheid varieert van een simpele deregulering tot een ziekte en zelfs het tijdelijk of definitieve verdwijnen van de weldaad die de microbiota normaal gesproken biedt5.
Diverse stoornissen worden tegenwoordig gecorreleerd aan dysbiose:
- Functionele spijsverteringsstoornissen, met name prikkelbare darmsyndroom
- Allergieën (vooral bij kinderen)
- IBD (chronische darmaandoeningen)
- Infecties
- Obesitas
- Metabole aandoeningen
Talloze wetenschappelijke onderzoeken zijn gedaan naar de ontwikkeling van darmmicrobiota
bij deze aandoeningen, zowel de samenstelling als de functies.
Doeleinden: de variaties nauwkeurig kenmerken en de verbeteringsvectoren identificeren, met name de modulatoren van darmmicrobiota, de prebiotica en probiotica.
Focus op de modulatoren van de darmmicrobiota
Om de bacteriepopulatie van de darmmicrobiota te moduleren zijn talloze manieren bestudeerd, en vooral die van voeding verrijkt met prebiotica en probiotica.
1. Prebiotica
Dit zijn voor het organisme onverteerbare elementen waarvan de fermentatie de samenstelling of de werking van de darmmicrobiota wijzigt. In de dikke darm stimuleren prebiotica de vermeerdering of de werking van bepaalde bacteriën die mogelijk de functies van de darmmicrobiota kunnen verbeteren.
In Europa varieert de dagelijkse inname van prebiotica van 2 tot 10 g6. Het prebioticum kan een voedingsmiddel zijn, een ingrediënt of een voedingssupplement7. Bijvoorbeeld, voedingsvezels zijn uitstekende prebiotica. We vinden ze in grote hoeveelheden in fruit, groente en peulvruchten. Link naar infografie.
2. Probiotica
Probiotica zijn levende micro-organismen en hebben een positief effect op de gezondheid als ze in voldoende mate worden ingenomen8. Afgezien van hun traditionele nutritionele effect bieden ze een aanvulling op de bacteriën die goed zijn voor de darmmicrobiota. Deze bacteriën of gisten hebben een beperkte levensduur in de darmmicrobiota (enkele dagen tot 2 of 3 weken).
Om werkzaam te zijn moeten probiotica voldoen aan een aantal criteria8:
- Perfect getolereerd door het organisme
- Bestand tegen het milieu van ons spijsverteringskanaal (maagzuur en galzouten met name)
- Antimicrobiële en immuunstimulerende eigenschappen
Bovendien hebben niet alle probioticastammen hetzelfde effect op de gezondheid. Het weldadig effect van een stam of een combinatie van stammen is eigen en kan niet worden geëxtrapoleerd naar een andere stam. Bovendien, zoals vaak bij voeding, is er een ‘dosiseffect’: de kwaliteit van de probiotica in het voedingsmiddel of supplement is van essentieel belang.
Niet alle probioticastammen hebben hetzelfde effect op de gezondheid.
Het weldadig effect van een stam of een combinatie van stammen is eigen en kan niet worden geëxtrapoleerd naar een andere stam. Bovendien, zoals vaak bij voeding, is er een ‘dosiseffect’: de kwaliteit van de probiotica in het voedingsmiddel of supplement is van essentieel belang.
Het bewijs groeit gestaag
Het klinisch bewijs van het belang van probiotica voor het voorkomen en de behandeling van veel stoornissen en ziektes neemt toe dankzij het groeiend aantal onderzoeken dat ernaar wordt gedaan.
Het belang is tegenwoordig goed gedocumenteerd en erkend voor preventie en behandeling:
- diarree met antibioticumkuur bij kinderen, volwassenen en ouderen9,10
- acute infectueuze diarree11
- of bij preventie van buikgriep met rotavirus11
Onderzoek heeft ook bemoedigende resultaten getoond voor wat betreft de werking van probiotica op functionele darmstoornissen, en met name op het prikkelbare darmsyndroom12.
Naast de spijsvertering is inname van probiotica ook gunstig gebleken bij de behandeling van allergieën. Deze constatering geldt met name voor de preventie en de behandeling van atopische dermatitis bij kinderen13.
De reikwijdte van de werking van probiotica valt nog nader te bepalen. Er is veel onderzoek gaande over de aandoeningen zoals obesitas, diabetes, auto-immuunziektes of psychiatrische stoornissen.
Een ding is zeker: het potentieel van prebiotica voor onze gezondheid is veelbelovend.
