Beter inzicht in het prikkelbare darmsyndroom

Prikkelbare darm: een spijsverteringsstoring met vele namen  

Functionele colopathie, prikkelbare darmsyndroom... Tegenwoordig is prikkelbare darm syndroom de meest gebruikte term om deze spijsverteringsstoornis te beschrijven, omdat het zowel de dunne als dikke darm betreft. Verschillende benamingen voor een stoornis die nog steeds slecht wordt begrepen, maar die tien tot twintig procent van de wereldbevolking treft en de reden is voor een derde van alle consulten bij gastro-enterologen. Het prikkelbare darmsyndroom treft meer vrouwen dan mannen.

Prikkelbare darmsyndroom: anatomische verklaringen   

Bij dit syndroom is de darm overgevoelig en werkt onregelmatig.
De darmwand van ongeacht de dunne of dikke darm bestaat uit verschillende lagen met spiercellen en neuronen die de samentrekkingen veroorzaken van de darmwand waardoor voedsel zich door de darmlumen kan bewegen.
 

Darmstructuur

In geval van het prikkelbaar darmsyndroom is de werking van de spiervezels verstoord:
-    De vezels worden te snel samengetrokken en ontspannen waardoor de snelheid van de doorvoer wordt verhoogd. Dit verhindert de juiste opname van water in de voedselbolus: met als gevolg een episode van diarree.

En / of:

-    Het samentrekken van de vezels duurt langer of ze trekken langzamer samen dan normaal. Dit veroorzaakt een vertraagde doorvoer, wat weer kan leiden tot een episode van constipatie.
Personen met PDS (Prikkelbare Darm Syndroom) worden geconfronteerd met perioden van crisis en perioden van rust. De crisisperioden worden gekenmerkt door constipatie, diarree, of een afwisseling van beide symptomen.
Deze onregelmatige activiteit van de darmwand veroorzaakt ook gasophopingen die leiden tot een opgeblazen gevoel, krampen en buikpijn.

Diagnose van het prikkelbare darmsyndroom 

De diagnose van PDS berust op een klinisch consult aan de hand waarvan een kenmerkend profiel van verschillende symptomen wordt vastgelegd.
Bijkomende onderzoeken, bijvoorbeeld bloedonderzoek of colonoscopie, kunnen uitsluitsel geven voor andere ziekten zoals de ziekte van Crohn, maar zijn niet toereikend om de diagnose van PDS te stellen.
De diagnose van deze ziekte berust op een oorzaak en gevolg-benadering gebaseerd op de geleidelijk vastgestelde symptomen. Deze symptomen worden volgens de Rome IV-criteria ingedeeld, die werden gedefinieerd door de Stichting van Rome, een onafhankelijk Amerikaans gastro-enterologisch onderzoeksbureau.
Volgens de criteria van Rome IV wordt de diagnose vastgesteld indien de patiënt een terugkerende buikpijn van minstens één keer per week had, gedurende de afgelopen drie maanden en in combinatie met minstens twee van de volgende criteria:

• Pijn bij het defeceren
• Verandering in de frequentie van de ontlasting
• Verandering van vorm (aspect) van de ontlasting

Deze criteria moeten gedurende de laatste drie maanden zijn geconstateerd met een begin van de symptomen minstens zes maanden vóór de diagnose.
Er zijn ook andere symptomen mogelijk zoals psychologische gevolgen, bijvoorbeeld vermoeidheid of prikkelbaarheid.
PDS kan namelijk grote gevolgen hebben op de levenskwaliteit van de patiënten.
Tot op heden heeft echter geen enkele studie een verband aangetoond tussen PDS en het ontwikkelen van kanker van de dikke darm.

De oorzaken van het prikkelbare darmsyndroom 

De oorzaken van PDS zijn tot dusver nog onbekend. Er worden meerdere hypothesen bestudeerd zoals de mogelijkheid van een veranderde dichtheid van de darmwand, die de doorlaatbaarheid verhoogt wat op zijn beurt leidt tot een verstoorde activiteit van neuronen in de omgeving van de darmwand en dus van de spiercellen.
In deze hypothese spelen twee verschijnselen een rol: 

•    Gebrek aan evenwicht van de darmmicrobiota 

De darmmicrobiota speelt een essentiële rol voor de goede werking van de darmen (zie de studie). Door aan de darmwand te hechten zullen de bacteriën de functies van de verschillende darmcellen wijzigen en met name de functies die betrekking hebben op dichtheid (darmepitheelcellen).
Bij dysbiose, d.w.z. een verstoord evenwicht van de darmmicrobiota, neemt de dichtheid van de wand af, wat een hyperdoorlaatbaarheid van de darm veroorzaakt, waardoor de werking van de cellen in de wand wordt verstoord, met name die van de neuronen.

•    Een gebrekkige werking van de neuronen die de darmsamentrekkingen controleren

De darmen bevatten 200 miljoen neuronen, even zoveel als in het ruggenmerg. Deze neuronen zorgen vooral voor het samentrekken van de spiercellen van de darmen. Wanneer de werking van deze neuronen verandert zou dit gevolgen hebben op de bewegingen van de darmen, wat kan leiden tot diarree en/of constipatie zoals hierboven werd vermeld.

Bestaan er efficiënte behandelingen tegen het prikkelbare darmsyndroom? 

Voor de behandeling van PDS wordt gebruik gemaakt van een gepersonaliseerde therapeutische benadering waarbij wordt gekeken naar verschillende parameters:

• Hygiënische en dieetregels
• Therapeutische educatie
• Gebruikmaking van probiotische stammen die verschillen afhankelijk van een PDS waarin ofwel constipatie of diarree overheerst.

De hygiënische dieet regels zijn afhankelijk van elk individu, maar er zijn evenwel enkele grote constanten: beheer van stress, het identificeren van voedingsmiddelen die de symptomen veroorzaken (gevoeligheid voor zoetstoffen, lactose enz.) of het spaardieet voedselmodel, dat het darmstelsel rust geeft door bepaalde voedingsmiddelen enkele maanden te beperken. 
De inname van glutamine, wat een aminozuur is met een belangrijke beschermende rol voor de darmwand, kan goede resultaten opleveren bij hyperdoorlaatbaarheid van de darm (zie studie).

Welke probiotische stammen kunnen worden ingezet bij prikkelbare darmen? 

Twee Franse onderzoeksteams hebben onderzoek gedaan naar het belang van probiotica op dit gebied (zie de studie). Zij testten de werking van een probioticamengsel bestaande uit vijf stammen (drie lactobacillen en twee bifidobacteriën) op de integriteit van de darmbarrière en op de viscerale overgevoeligheid bij verschillende diermodellen van PDS.

De barrière van het epitheel darmstelsel

De vijf onderzochte soorten waren: 

•  Bifidobacterium Lactis 
•  Lactobacillus Acidopilus
•  Lactobacillus Plantarum 
•  Lactobacillus Salivarius 
•  Bifidobacterium lactis 

De onderzoekers merkten op dat, in vergelijking met een controle, deze stammen de integriteit van de darmbarrière konden herstellen met vermindering van de PDS symptomen.
Andere onderzoeken, ditmaal bij de mens, leverden bemoedigende resultaten op voor de inname van probiotica bij PDS (zie studie).
Zoals eerder vermeld vereist PDS een gerichte behandeling afhankelijk van de overheersende symptomen: de juiste keuze van deze probiotica is daarom essentieel.

Welk probioticum om een geïrriteerde dikke darm te kalmeren?

Om te achterhalen hoe u een goede keuze van probiotica maakt zal dit artikel u meer inzicht geven.